ستاره شناسان برای اندازه گیری سیارکها روشی
جدید با عنوان «استفاده از تداخل سنج» را پیشنهاد داده اند که قادر است
اندازه ی سیارکهایی با قطر ناچیز 14 کیلومتر را تعیین کند.

این روش به روش های قدیمی کمک می کند تا تعدد سیارکهای بیشتری را اندازه گیری کنند.

تیمی از کیهان شناسان فرانسوی و ایتالیایی این روش را ابداع کرده اند که برای این کار از توانایی تلسکوپ رصدخانه ی جنوب اروپا (VLTI تلسکوپ خیلی بزرگ تداخل سنج)، بهره برده اند.

هدف از این تحقیقات

مارکو دلبو رصد گر فرانسوی و مسئول این گروه تحقیقاتی می گوید: اندازه گیری سیارکها بدین
جهت اهمیت دارد که : با پی بردن به اندازه ی آنها می تونیم به چگونگی جمع
شدن غبار و سنگهای کوچک در منظومه ی شمسی که اکنون این منظومه را به این
شکل بزرگ در آورده اند و اتفاقاتی که آنها را در حال حاضر تغییر داده است
پی ببریم .

تصویر پردازی مستقیم با استفاده از دستگاه اپتیک تطابقی که در بزرگترین تلسکوپهای روی زمین همانند رصدخانه یVLT (تلسکوپ خیلی بزرگ که در شیلی واقع است)، تلسکوپهای فضایی و رادارهای اندازه گیری در حال حاضر بهترین روشها برای اندازه گیری سیارکها هستند .

این
روشها، تنها تعداد بسیار کمی از سیارکها را می توانند تحت پوشش قرار دهند.
روش مستقیم با استفاده از اپتیک تطابقی یا AO تنها توانست 100 سیارک بزرگ
را اندازه گیری کنند و همچنین روش اندازه گیری راداری، فضای بسیار موچکی
را تحت پوشش قرار میدهد و تنها می تواند سیارکهای در نزدیکی زمین را
اندازه گیری کند .

روش جدید با بزرگترین تلسکوپ جهان

دلبو
و همکارانش روشی را پیشنهاد داده اند که از طریق آن می توان سیارکهایی با
قطر 15 کیلومتر را در فاصله ی 200 میلیون کیلومتری اندازه گیری کرد، که
این برابر توانایی اندازه گیری یک توپ تنیس از فاصله ی هزار کیلومتری است!

این روش فقط برای افزایش تعداد سیارکهای اندازه
گیری شده، پیشنهاد نشده است، بلکه از این روش می توان برای شناخت سیارکهای
کوچکتر و متفاوت تر از آنچه تا به حال دانسته ایم هم استفاده کرد .

اساس
کار تداخل سنج‌ها بر پایه اصول تداخل نور می‌باشد. بر اساس اصول تداخلی
چنانچه دو منبع نوری همدوس نورشان با یکدیگر تداخل کند این پرتو‌ها با
یکدیگر برهم‌نهی نموده و نتیجه این برهم‌نهی نواحی تاریک و روشن در فضا
خواهند بود. اگر تغییری در محیط انتشار این دو پرتو یا هرکدام از آن‌ها رخ
دهد (مانند تغییر دما، فشار، طول موج و مانند آن) نقش تداخلی دو پرتو
(نواحی تاریک و روشن) تغییر خواهد کرد با ثبت این تغییرات و اندازه گیری
آن‌ها می‌توان به تغییرات روی داده در محیط پی برد.

روش تداخل
سنجی،  نوری را که توسط دو یا تعداد بیشتری تلسکوپ دریافت می شود، ترکیب
می کند. ستاره شناسان این روش را با استفاده از تلسکوپ بسیار بزرگ اروپا،
با ترکیب نوری که از دو تلسکوپ VLT با
قطر 2ر8 متر دریافت می شود، انجام می دهند. تصویر بسیار شفافی که توسط این
روش بدست می آید، دقیقا برابر با تصویری است که توسط تلسکوپی بدست آید که
قطر آینه ی آن برابر با فاصله ی میان این دو تلسکوپ باشد، یعنی 47 متر!!

باربارا

محققین این روش را برای سیارکی به نام «باربارا» بکار برده اند. با اینکه این سیارک بسیار دور است، منجمین توانسته اند

شکل
مخصوص آن را تشخیص دهند. بهترین مدل برای شکل این سیارک، ترکیبی از دو جسم
است، هر کدام به اندازه ی یک شهر بزرگ با قطر 37 در 21 کیلومتر، که حداقل
15 کیلومتر از هم فاصله دارند. این دو تکه به نظر می رسد که با هم اتصال
داشته باشند و به شکل یک بادام زمینی باشد، یا شاید هم این دو تکه از هم
جدا باشند و در مداری بدور هم بگردند. اگر باربارا واقعا یک سیارک دوتایی
باشد، ماجرا بسیار جالب تر خواهد شد! ستاره شناسان آنگاه می توانند چگالی
این دو تکه را با ترکیب پارامترهای قطر و مدار، محاسبه کنند.

ترجمه:

محسن خسروجردی - عضو فعال انجمن نجوم تبیان

ا.م.گمینی

ویرایش:

ا.م.گمینی

منبع:

Astronomy